Giải quyết tranh chấp trong Kinh doanh bảo hiểm

Tranh chấp là điều không ai mong muốn, tuy nhiên nó vẫn xảy ra trong các mối quan hệ xã hội, trong các hoạt động kinh doanh và Bảo hiểm cũng không nằm ngoài quy luật này. Với đặc thù kinh doanh rủi ro, mang yếu tố nhân đạo, nhân văn nên các DNBH vẫn luôn cố gắng tránh đàm phán thoả thuận với khách hàng, tuy nhiên trong một số trường hợp phải cần đến "Cơ quan tài phán" để giải quyết tranh chấp. Bài viết này sẽ đề cập tới điều khoản Giải quyết tranh chấp trong Quy tắc bảo hiểm hoặc Hợp đồng bảo hiểm của DNBH (Hợp đồng mẫu).

1. Đối với DNBH Phi Nhân Thọ (thống kê của VICS-CORP):

Nghiệp vụ bảo hiểm xe cơ giới, Nghiệp vụ bảo hiểm sức khoẻ, Bảo hiểm hàng hải.... thoả thuận: "Toà án có thẩm quyền là nơi giải quyết tranh chấp".
Nghiệp vụ bảo hiểm Tài sản, nghiệp vụ bảo hiểm hàng hoá, ...... thoả thuận: "Các bên sẽ đàm phán, thương lượng, nếu không được sẽ áp dụng cơ quan tài phán là trọng tài để giải quyết tranh chấp".

Một số DNBH quy định rõ Trọng tài là VIAC thì thoả thuận trọng tài không bị vô hiệu, tuy nhiên phần lớn thoả thuận trọng tài được quy định trong Quy tắc bảo hiểm không quy định rõ "Trọng tài" nào sẽ là nơi giải quyết tranh chấp dẫn đến có thoả thuận trọng tài trong quy tắc nhưng không thể áp dụng được khi xảy ra tranh chấp.

Đôi khi trong Quy tắc bảo hiểm thoả thuận Trọng tài là cơ quan giải quyết tranh chấp nhưng trong Hợp đồng bảo hiểm lại quy định nơi giải quyết tranh chấp là Toà án có thẩm quyền, trường hợp này cũng dẫn đến thoả thuận trọng tài không áp dụng được trên thực tế, nếu muốn áp dụng các bên lại phải đàm phán để xây dựng thoả thuận áp dụng Trọng tài để giải quyết tranh chấp.

DNBH có rất nhiều Công ty thành viên (chi nhánh) vì vậy khi xảy ra tranh chấp có thể tiến hành khởi kiện tại nơi Công ty thành viên (chi nhánh) có trụ sở chính. Muốn làm như vậy khi tiến hành khởi kiện phải làm đơn xin cung cấp bản sao Giấy phép thành lập và hoạt động của DNBH tại Bộ tài chính (DNBH do BTC quản lý nên khi tra cứu thông tin doanh nghiệp của Bộ KHĐT là không có).

2. Đối với DNBH Nhân thọ (ảnh đính kèm):

Thẩm quyền giải quyết tranh chấp theo pháp luật Việt Nam quy định như sau:

1. Nơi bị đơn có trụ sở.(Điểm a, khoản 1, Điều 39 Thẩm quyền của toà án theo lãnh thổ quy định tại Bộ Luật TTDS 2015).

2. Phát sinh từ hoạt động của chi nhánh thì có thể yêu cầu nơi Chi nhánh đặt trụ sở giải quyết. (Điểm b, khoản 1, Điều 40 Thẩm quyền của toà án theo lựa chọn của nguyên đơn, người yêu cầu quy định tại Bộ Luật TTDS 2015).

Đánh giá về quy định giải quyết tranh chấp của các DNBH Nhân thọ:

Khi thoả thuận: "Toà án có thẩm quyền giải quyết ở Việt Nam theo quy định của Pháp luật" thì đến 90% là Khách hàng sẽ phải khởi kiện DNBH tại nơi họ đặt trụ sở chính. Điều này đồng nghĩa với việc bất lợi khi xảy ra tranh chấp sẽ nghiêng về Khách hàng (CHi phí đi lại, nhân sự, thời tiết....) Cá biệt có DNBH Phú Hưng quy định "Toà án nơi bị đơn cư trú là nơi giải quyết tranh chấp", việc này không khác gì bảo Khách hàng muốn kiện tôi thì đi ra Toà án nơi tôi đặt trụ sở mà kiện nhé vì chắc đến 99,99% là Khách hàng đi kiện DNBH, đây là một điểm tôi đánh giá yếu ở cách thức tiếp cận vấn đề giải quyết tranh chấp của Phú Hưng.
Khi thoả thuận: "Toà án nơi DNBH có trụ sở chính hoặc nơi Bên mua bảo hiểm cư trú giải quyết" với quy định này Khách hàng có thể khởi kiện tại nơi mình đang sinh sống (Đăng ký thường trú hoặc tạm trú). Tôi đánh giá đây là điều khoản quy định phù hợp để giải quyết tranh chấp, DNBH có tính chất phục vụ Khách hàng khi đi đến tận nơi Khách hàng sinh sống để giải quyết tranh chấp.
Đặc điểm của DNBH nhân thọ là có nhiều Văn phòng tổng đại lý - lưu ý đây không phải là Công ty thành viên nên khi tiến hành khởi kiện không áp dụng được quy định "Nơi có chi nhánh đặt trụ sở".

Kết: Đây là các điều khoản, điều kiện trong một Hợp đồng dựng sẵn của DNBH, Khách hàng không thể thay đổi được nó. Tuy nhiên khi hiểu rõ về nó sẽ giúp Khách hàng đánh giá, cân nhắc để lựa chọn được DNBH Nhân thọ nào có thiện chí với Khách hàng, có thể hướng tới Khách hàng khi giải quyết tranh chấp. Đừng để đến lúc tranh chấp mới mở điều khoản hợp đồng ra đọc các bạn nhé!