Điều khoản loại trừ "khuyết tật vốn có hoặc tính chất riêng của đối tượng bảo hiểm" trong bảo hiểm vận chuyển hàng hóa

Trong bảo hiểm vận chuyển hàng hóa, điều khoản loại trừ về "khuyết tật vốn có hoặc tính chất riêng của đối tượng bảo hiểm" quy định rằng công ty bảo hiểm sẽ không chịu trách nhiệm bồi thường cho tổn thất hoặc hư hỏng phát sinh từ:

Khuyết tật vốn có (Inherent Vice): Đây là các đặc điểm nội tại hoặc đặc tính tự nhiên của hàng hóa có thể tự gây hư hỏng, tổn thất mà không liên quan đến bất kỳ yếu tố bên ngoài nào. Ví dụ:

Hàng hóa dễ mục nát như trái cây, rau quả bị thối rữa do thời gian vận chuyển kéo dài hoặc bảo quản không phù hợp.

Gỉ sét trên kim loại khi tiếp xúc với độ ẩm.

Tính chất riêng của hàng hóa: Bao gồm các đặc điểm tự nhiên của hàng hóa dễ bị tác động như:

Sự thay đổi trạng thái (hóa lỏng, đông cứng) của chất lỏng do nhiệt độ.

Hàng hóa hút ẩm dẫn đến phồng rộp hoặc mốc.

Điều khoản này nhằm giới hạn trách nhiệm của công ty bảo hiểm, vì những tổn thất do các nguyên nhân trên không phải lỗi của người vận chuyển hoặc các rủi ro từ bên ngoài. Để giảm thiểu rủi ro, chủ hàng cần đảm bảo hàng hóa được đóng gói và bảo quản phù hợp với đặc tính của chúng trong suốt quá trình vận chuyển. Thông thường, người mua bảo hiểm có thể tham gia thêm điều khoản bổ sung để bảo vệ cho những rủi ro này.

Tranh chấp liên quan đến điều khoản loại trừ "khuyết tật vốn có hoặc tính chất riêng của đối tượng bảo hiểm" xảy ra rất nhiều trong thực tế, đặc biệt đối với các mặt hàng nông sản thường xuyên xảy ra tổn thất trong quá trình vận chuyển. Sau đây là một số tranh chấp điển hình liên quan đến “khuyết tật vốn có hoặc tính chất riêng của đối tượng bảo hiểm” này:

1. Tranh chấp về trái cây tươi bị hư hỏng

Tình huống: Một lô hàng xoài tươi được vận chuyển bằng đường biển đến đích nhưng khi tới nơi, nhiều trái đã bị thối rữa. Chủ hàng yêu cầu công ty bảo hiểm bồi thường.

Tranh chấp: Công ty bảo hiểm từ chối, viện dẫn rằng trái cây tươi có tính chất dễ thối rữa nếu không được bảo quản đúng cách hoặc thời gian vận chuyển kéo dài. Chủ hàng phản đối, cho rằng tổn thất là do lỗi của tàu vận chuyển hoặc hệ thống làm lạnh không hoạt động.

Kết quả: Nếu điều tra xác định rằng hệ thống làm lạnh trên tàu hoạt động tốt và tổn thất là do đặc tính tự nhiên của xoài, công ty bảo hiểm sẽ không chịu trách nhiệm.

2. Rỉ sét trên thép cuộn

Tình huống: Một lô thép cuộn được vận chuyển bằng tàu và khi đến nơi, thép bị rỉ sét ở bề mặt. Chủ hàng yêu cầu bồi thường, cho rằng tàu không che chắn tốt trong điều kiện thời tiết ẩm.

Tranh chấp: Công ty bảo hiểm lập luận rằng thép có khả năng bị rỉ sét tự nhiên khi tiếp xúc với hơi ẩm, đặc biệt trong các chuyến vận chuyển dài ngày, và điều này thuộc phạm vi "khuyết tật vốn có".

Kết quả: Nếu không có bằng chứng về lỗi từ tàu hoặc cách bảo quản, công ty bảo hiểm có quyền từ chối bồi thường.

3. Hàng hóa dạng hạt bị ẩm mốc

Tình huống: Một lô ngũ cốc được vận chuyển đường biển và phát hiện bị mốc khi đến nơi. Chủ hàng cho rằng điều này xảy ra do điều kiện bảo quản không phù hợp trên tàu.

Tranh chấp: Công ty bảo hiểm từ chối bồi thường, cho rằng ngũ cốc có đặc tính tự nhiên hút ẩm, và tổn thất này là do tính chất riêng của hàng hóa, không phải do rủi ro bên ngoài.

Kết quả: Nếu tàu vận chuyển đã đảm bảo các điều kiện bảo quản tiêu chuẩn, tổn thất do đặc tính hút ẩm sẽ không được bảo hiểm.

4. Hóa lỏng dầu ăn trong nhiệt độ cao

Tình huống: Một lô dầu thực vật được vận chuyển qua vùng nhiệt đới. Khi đến nơi, dầu bị hóa lỏng và làm hỏng bao bì, khiến một phần hàng hóa không thể sử dụng.

Tranh chấp: Công ty bảo hiểm từ chối bồi thường vì sự hóa lỏng là kết quả từ đặc tính tự nhiên của dầu ăn khi tiếp xúc với nhiệt độ cao, không phải từ rủi ro được bảo hiểm.

Kết quả: Tổn thất này thường được xem là "khuyết tật vốn có".

5. Sự nở hoặc nứt bao xi măng

Tình huống: Một lô xi măng được vận chuyển bằng container đến nơi nhưng khi dỡ hàng, một số bao bị nứt hoặc vón cục do hơi ẩm.

Tranh chấp: Chủ hàng đổ lỗi cho nhà vận chuyển không đảm bảo môi trường khô ráo trong container, trong khi công ty bảo hiểm lập luận rằng xi măng có tính hút ẩm tự nhiên và tổn thất này thuộc "tính chất riêng của hàng hóa".

Kết quả: Nếu không có bằng chứng rõ ràng về sai sót trong vận chuyển, công ty bảo hiểm có thể từ chối bồi thường.

Để xác định nguyên nhân tổn thất hàng hóa một cách chính xác và công bằng, giảm thiểu tối đa tranh chấp, các bên có thể áp dụng các giải pháp sau:

Thu thập dữ liệu từ quá trình vận chuyển:

Kiểm tra toàn bộ hồ sơ vận chuyển, bao gồm hóa đơn vận chuyển, biên bản giao nhận, và lịch trình vận chuyển.

Thu thập thông tin từ nhật ký theo dõi nhiệt độ, độ ẩm, hoặc các thông số môi trường khác nếu hàng hóa yêu cầu bảo quản đặc biệt.

=> Phát hiện các yếu tố bất thường trong quá trình vận chuyển (ví dụ: nhiệt độ không đạt yêu cầu).

Tiến hành giám định hàng hóa:

Chắc chắn khi xảy ra tổn thất, DNBH sẽ mời một công ty giám định độc lập để kiểm tra tình trạng hàng hóa tại điểm đến nhằm xác định nguyên nhân và mức độ tổn thất.

Lập biên bản giám định chi tiết, mô tả tổn thất, tình trạng đóng gói, và các yếu tố môi trường xung quanh.