Sắp sửa luật kinh doanh bảo hiểm, cắt giảm 30% điều kiện đầu tư kinh doanh, 30% chi phí tuân thủ

Dự thảo lần 1 Luật Kinh doanh bảo hiểm sửa đổi về cơ bản giữ nguyên bố cục của Luật hiện hành.

So với Luật Kinh doanh bảo hiểm hiện hành, dự thảo Luật sửa đổi 20 Điều, bãi bỏ 1 Điều. Trong đó, cắt, giảm, đơn giản hóa điều kiện kinh doanh tại 08 Điều của Luật Kinh doanh bảo hiểm liên quan đến cấp phép thành lập và hoạt động của doanh nghiệp bảo hiểm; điều kiện trước khi chính thức hoạt động; điều kiện, tiêu chuẩn đối với người quản lý, người kiểm soát; đầu tư ra nước ngoài; điều kiện hoạt động đại lý bảo hiểm; cấp phép thành lập và hoạt động của doanh nghiệp môi giới bảo hiểm và điều kiện cung cấp dịch vụ phụ trợ bảo hiểm.

Cắt, giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính tại 3 Điều của Luật Kinh doanh bảo hiểm liên quan đến những thay đổi phải được chấp thuận hoặc phải thông báo; đăng ký nguyên tắc tách nguồn vốn chủ sở hữu bảo hiểm và nguồn phí bảo hiểm của doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ, tái bảo hiểm. Tháo gỡ khó khăn, vướng mắc khác cho doanh nghiệp tại 2 Điều của Luật Kinh doanh bảo hiểm liên quan đến quy định về chấp thuận phương pháp, cơ sở tính phí bảo hiểm của bảo hiểm xe cơ giới, quy định thông báo cho Bộ Tài chính sau khi công khai thông tin. Thay đổi các nội dung khác về áp dụng song song hai mô hình vốn trên cơ sở rủi ro và biên khả năng thanh toán và sửa đổi các quy định liên quan đến hoạt động thanh tra.

Theo Ban soạn thảo, Dự thảo lần này dự kiến cắt giảm điều kiện kinh doanh trong hoạt động kinh doanh bảo hiểm và đơn giản hóa thủ tục hành chính, bảo đảm bãi bỏ ít nhất 30% điều kiện đầu tư kinh doanh, giảm ít nhất 30% thời gian giải quyết của các thủ tục hành chính, 30% chi phí tuân thủ thủ tục hành chính phù hợp với quy định mới của pháp luật về phân cấp, phân quyền, ủy quyền và việc sắp xếp tinh gọn tổ chức bộ máy, thực hiện mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp. Kết hợp với chế độ hậu kiểm bảo đảm thực hiện có hiệu quả công tác quản lý nhà nước kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm minh các hành vi vi phạm pháp luật về kinh doanh bảo hiểm, giữ vững kỷ cương và sự bền vững của thị trường; bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư, khách hàng, sự an toàn của cả hệ thống, tiết giảm chi phí xã hội.

Cũng theo Ban soạn thảo, Luật kinh doanh bảo hiểm hiện hành (được thông qua vào ngày 16/6/2022, có hiệu lực từ ngày 01/01/2023) và các văn bản hướng dẫn đã dần tiếp cận với thông lệ, chuẩn mực quốc tế, phù hợp với yêu cầu của nền kinh tế theo cơ chế thị trường, góp phần thực hiện thành công các cam kết hội nhập trong lĩnh vực kinh doanh bảo hiểm và thị trường tài chính. Việc xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp lý về kinh doanh bảo hiểm trong thời gian qua đã từng bước góp phần thúc đẩy phát triển thị trường tài chính của Việt Nam.

Sau khi Luật Kinh doanh bảo hiểm năm 2022 được ban hành, trước khó khăn chung của nền kinh tế, đa số các chỉ tiêu của thị trường bảo hiểm vẫn tiếp tục duy trì đà tăng trưởng. Các doanh nghiệp có mạng lưới phục vụ khách hàng trên toàn quốc, với trên 1.000 chi nhánh, văn phòng đại diện, gần một triệu đại lý, cung cấp hơn 2.100 sản phẩm bảo hiểm; giải quyết công ăn việc làm cho gần triệu người mỗi năm; các vụ tổn thất lớn đều được chi trả bồi thường kịp thời, giúp khách hàng nhanh chóng ổn định sản xuất, kinh doanh; góp phần bổ trợ cho các chính sách an sinh xã hội và các chương trình mục tiêu, nhiệm vụ cấp bách của Chính phủ thông qua các chương trình bảo hiểm nông nghiệp, bảo hiểm thủy sản...

Bên cạnh những kết quả đạt được, quy định pháp luật về kinh doanh bảo hiểm cũng có một số bất cập chưa phù hợp với chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về tăng trưởng kinh tế, đặc biệt là phát triển kinh tế tư nhân cũng như yêu cầu thực tế về đồng bộ với các văn bản pháp luật khác có liên quan như tốc độ tăng trưởng của thị trường bảo hiểm Việt Nam đang có dấu hiệu chậm lại, tốc độ tăng trưởng của các chỉ tiêu chủ yếu của thị trường bảo hiểm Việt Nam trong giai đoạn 2022-2025 chỉ tăng trên dưới 10%. Do đó, cần có chính sách tăng tính chủ động trong việc xây dựng và thiết kế sản phẩm của doanh nghiệp bảo hiểm nhằm đáp ứng tốt hơn nhu cầu đa dạng của các tổ chức, cá nhân trong nhiều hoạt động kinh tế và đời sống.

Việc áp dụng mô hình vốn trên cơ sở rủi ro tại Luật Kinh doanh bảo hiểm năm 2022 đã tiếp cận với thông lệ quốc tế. Tuy nhiên, Dự án hỗ trợ kỹ thuật của USAID để xây dựng mô hình vốn trên cơ sở rủi ro đã kết thúc. Kết quả mới chỉ ở bước đầu, cần tiếp tục đánh giá, xem xét chạy thử và điều chỉnh cho phù hợp. Hiện tại, Bộ Tài chính chưa nhận được hỗ trợ dài hạn về cả nguồn lực tài chính và nguồn nhân sự có đủ kinh nghiệm, năng lực để tiếp tục hoàn thiện mô hình RBC cho thị trường bảo hiểm Việt Nam.

Bên cạnh đó, Bộ Tài chính đang triển khai xây dựng cơ sở dữ liệu thông tin phục vụ cho quá trình quản lý, giám sát thị trường bảo hiểm và xây dựng mô hình vốn trên cơ sở rủi ro dự kiến thực hiện vào giai đoạn 2026-2030. Ngoài ra, chế độ kế toán của các doanh nghiệp bảo hiểm hiện nay chủ yếu ghi nhận theo giá trị ghi sổ, chưa đồng bộ với việc ghi nhận theo giá trị thị trường trong mô hình vốn trên cơ sở rủi ro.

Do đó, việc triển khai ngay mô hình vốn trên cơ sở rủi ro vào năm 2028 sẽ gặp khó khăn về nguồn lực và cơ sở hạ tầng thông tin. Nghiên cứu kinh nghiệm của Hồng Kông (Trung Quốc), bên cạnh thời gian 10 năm nghiên cứu xây dựng, cơ quan quản lý cho phép doanh nghiệp bảo hiểm có 3 năm áp dụng thử nghiệm để doanh nghiệp có thời gian chuẩn bị nguồn lực và nâng cấp hệ thống công nghệ thông tin. Các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan đến lĩnh vực bảo hiểm như Luật Thanh tra, Luật Xử lý vi phạm hành chính... trong thời gian qua đã được sửa đổi, bổ sung. Do vậy, một số quy định của Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022 không còn thống nhất, đồng bộ với quy định mới được sửa đổi, bổ sung tại các văn bản pháp luật nêu trên.

Từ cơ sở chính trị, pháp lý và cơ sở thực tiễn nêu trên, Cục Quản lý, giám sát bảo hiểm (Bộ Tài chính) đã rà soát, nghiên cứu các nội dung cắt, giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính, điều kiện kinh doanh và tháo gỡ khó khăn, vướng mắc để đề xuất trình Bộ, dự kiến trình Chính phủ, Quốc hội để xây dựng Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Kinh doanh bảo hiểm trong năm 2025 theo trình tự, thủ tục rút gọn.

Theo kế hoạch, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Kinh doanh bảo hiểm sau khi được hoàn tất sẽ trình lên Chính Phủ, trình Quốc hội cho ý kiến, xem xét thông qua tại kỳ họp thứ 10 (tháng 10/2025) Quốc hội khóa XV. Nếu được thông qua, Luật này dự kiến có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2026.

Nguồn: Báo Đầu tư chứng khoán